Onderwijs onderwijs onderwijs
14.12.2023
14.12.2023
Filevorming en vertraging op het elektriciteitsnet
Het Nederlandse elektriciteitsnet behoort tot de betrouwbaarste ter wereld. Een stabiel elektriciteitsnet is essentieel voor onze economie en voor ons dagelijks leven. Ons leven wordt enorm verstoord als we kortere of langere tijd “zonder stroom” zitten. Onderdeel van de energietransitie is dat we minder gebruik maken van kolen en aardgas en meer inzetten op groene elektriciteit. Een groeiende economie en toename in laadpalen voor elektrische auto’s en zonnepanelen en zonnevelden die elektriciteit aan het net aanleveren, zorgen voor druk op het elektriciteitsnet. Er zijn in Nederland al diverse gebieden waar het elektriciteitsnet vol raakt.
Wachttijden voor de energietransitie
In de Volkskrant van 24 juni was te lezen hoe nijpend de situatie In Amsterdam al is. Op het stroomnet van de nieuwbouwwijk Buiksloterham is al geen ruimte meer voor een nieuwe supermarkt of horecagelegenheid. Deze nijpende situatie kon ontstaan doordat in de nieuwbouw van deze wijk is gekozen voor verwarming met warmtepompen, die veel elektriciteit verbruiken.
Ook consumenten elders in het land, die hun huis met een warmtepomp willen verwarmen, een laadpaal voor de deur willen of flink wat zonnepanelen op het dak willen leggen, zullen de komende jaren steeds vaker worden teleurgesteld. De wachttijden voor de zwaardere elektriciteitsaansluiting die voor dit soort apparatuur nodig is, zullen naar verwachting oplopen. De wachttijd voor een laadpaal, nu gemiddeld 18 weken, zal mogelijk oplopen tot 35 weken. Wie beschikt over zonnepanelen, zal in de toekomst mogelijk vaker merken dat het systeem tijdelijk wordt uitgeschakeld, omdat het stroomnet het aanbod niet aankan.
Het elektriciteitsnet heeft 2 functies: transport van opgewekte energie, het ophalen, en het beleveren van de elektriciteit aan de eindgebruiker, het brengen. Op de website van bijv. Liander is te zien dat in grote delen van Nederland in beide functies actuele problemen zijn. Grote delen van Nederland zijn voor de opwek al rood gekleurd. Dat betekent dat er geen capaciteit is om groen opgewekte energie door wind of zon te transporteren: het elektriciteitsnet heeft daarvoor geen ruimte meer. Ook voor het gebruik, het brengen, zijn een groot aantal gebieden al code geel (beperkt) oranje (zeer beperkt) en rood (geen capaciteit). Vooralsnog wordt voor de oplossing van het probleem gestuurd op de groot zakelijke aansluitingen, groter dan 3×80 Ampère, en worden de problemen weggehouden bij de particuliere aansluitingen. Er liggen grote plannen om de capaciteit uit te breiden, maar dit soort infrastructurele projecten op deze schaal kost naast miljoenen investeringen, ook jaren om te realiseren.
Pieken en dalen
Bij het stabiel leveren van elektriciteit, wordt gerekend met de piek van de vraag. Een deel van de oplossing is dan ook om de piek te verminderen. Hoe voorkom je dat iedereen op hetzelfde moment elektriciteit gebruikt. Het slimmer inzetten van warmtepompen en warmtenetten kan daarin een bijdrage leveren. In uren met weinig duurzame elektriciteit kan een deel van de warmtesystemen tijdelijk pauzeren, en in uren met veel elektriciteit uit zon en wind kunnen de warmtesystemen juist extra verwarmen. Dit kan in 2030 al 0.5 tot 1 GW tijdelijke flexibiliteit opleveren. Hiervoor moeten warmtepompen slim kunnen worden aangestuurd en warmtesystemen moeten in de positie worden gebracht om deze rol te kunnen invullen. Dit blijkt uit het TenneT rapport ‘Warmtetransitie en Energiesysteem’.
Met warmte minder elektriciteit
Behalve dat warmtenetten kunnen bijdragen aan de flexibilisering van de elektriciteit door een opslag functie te vervullen, zijn warmtenetten op zichzelf belangrijk als het gaat om het verminderen van de vraag naar elektriciteit en de vermindering van de druk op het elektriciteitsnet. Valentijn Kleijnen, CEO Energie voor Elkaar: “Ons product Slim Groen Warmtenet is belangrijk voor het verminderen van de druk op het elektriciteitsnet. In de bebouwde omgeving geldt een groot deel van de energievraag een vraag naar warmte is, bij woningen zelfs tot 70%. Door warmte te leveren in plaats van elektriciteit, wordt dus een groot probleem voorkomen. Je kunt dat concreet zien, bijvoorbeeld in Ede, waar ons warmtenet al een groot gebied levert. In de postcode gebieden waar we nog niet leveren, geldt al “code geel”. Dat is een zogenaamd congestiegebied, er is sprake van verstopping. Wat je ziet is dat de leverancier van elektriciteit zijn eigen leveringsprobleem – te hoge piekvraag voor de capaciteit – oplost met het eigen aanbod – uitbreiding van de capaciteit. Ons concept van Energie voor Elkaar betekent dat we over de grenzen van ons eigen warmte aanbod kijken en samenwerken om de energietransitie te versnellen. Dat doen we al door innovatieve oplossingen in de openbare ruimte te realiseren. We koppelen warmte op het warmtenet in en uit, als efficiënte batterij en we treffen voorbereidingen voor extra productie van elektriciteit uit warmte. Daarbij maken we gebruik van informatie over de piek belasting en passen nieuwe technieken toe. Door deze toepassingen ontstaat er meer ruimte op het net voor andere zaken, die levering en opwek van elektriciteit betreffen. Met de grote leveranciers van energie zoeken we actief de samenwerking op om lokaal warmtenetten te realiseren. Met ons slimme invulling en brede scope in de transitie, kunnen we nu al het elektriciteitsnet ontlasten door collectieve slimme oplossingen zodat we de transitie fossiel vrij voortzetten. Het lijkt wel alsof als eerste een elektrische verwarmen de natuurlijke eerste keuze is maar daardoor creëren we wel een probleem dat niet nodig is. Wij kijken breed naar duurzame opties en vraag en aanbod. Natuurlijk zijn warmtepompen nodig, maar ook slimme in- en uitkoppeling van warmte, goedkope buffering en opslag. Als ondernemer hebben we oog voor de kosten en baten en prijs die de klant wil betalen en hierdoor kunnen we duurzamer energie realiseren op basis van de vrije keus van de klant. De maatschappelijke kosten worden beperkt, het financiële risico van de overheid is nihil en we behouden de betrouwbaarheid van het energienet zoals we dat zijn gewend.
Innovatie kracht van lokaal
We geloven sterk in de innovatie kracht van lokaal. Alleen al omdat voor de energietransitie het lokale draagvlak essentieel is. Daarom kiezen we nadrukkelijk ook voor samenwerking met lokale initiatieven om met onze kennis, expertise, toegang tot financiering, innovatie- en menskracht deze lokale partijen in staat te stellen om een lokaal optimale oplossing te vinden voor de enorme uitdaging die het behalen van de klimaatdoelstellingen vormt.”
Bronvermelding:
• Warmtenetten en -pompen maken elektriciteitssysteem flexibel – Stichting Warmtenetwerk, 02 februari 2021
• Elektriciteitsnet raakt in steeds meer wijken overbelast door snelle economische groei – Volkskrant, Bard de Weijer, 24 juni 2021
• Liander, publicatie website 30 juni 2021
• Tennet, Warmtetransitie en Energiesysteem, 28 januari 2021
