Warmtenetten verplicht in publieke handen?

Warmtenetten verplicht in publieke handen: Versnelt of vertraagt dat de energietransitie?

Binnenskamers werd er al maanden over gesproken: helpt het de energietransitie te versnellen als warmtenetten verplicht in publieke handen komen? De bureaus die dit hebben onderzocht zeggen “nee, dat helpt niet”. De conclusie van het onderzoek van PWC, dat onderzoek heeft gedaan in opdracht van het ministerie van EZK was dat de lokale overheden – alle afzonderlijke gemeentes – niet snel genoeg kennis kunnen opbouwen en dat private investeerders zullen afhaken als ze geen zeggenschap hebben over hun investeringen. Dat risico is voor investeerders te groot. Het rapport van PWC concludeert dat er wordt aangeraden het beleidsvoornemen te heroverwegen of tenminste aan te scherpen, omdat het beleidsvoornemen niet bijdraagt aan de realisatiekracht en leidt tot vertraging. De discussie loopt bijna ten einde. De brief van minister Jetten maakt duidelijk dat het zijn keuze is dat warmtenetten publiek eigendom moeten worden. Een besluit dat de ontwikkeling van warmtenetten afremt. In de brief schrijft de minister dan ook dat “Het belangrijk is om op te merken dat de keuze voor infrastructuur in publieke handen mogelijk vertraging zal opleveren in het behalen van de klimaatdoelen in de gebouwde omgeving voor 2030.”

Kennis en vrije keuze

Door beslissingen over investeringen en realisatie van de distributie bij gemeenten te beleggen, ontstaat er een vertragende factor. Bij gemeenten ontbreekt het zowel aan ervaring als aan financiële middelen om de komende jaren wijken aan te sluiten op warmtenetten. Deze overheidskeuze staat ook haaks op de resultaten die private warmtebedrijven de afgelopen jaren hebben geboekt. Het warmtenet in Ede van Energie voor Elkaar is bestudeerd in een benchmarkonderzoek door bureau Berenschot. Dit warmtenet kwam in het onderzoek naar voren als best practice: het warmtenet dat in de kortste tijd de meeste aansluitingen had gerealiseerd. Het geheim van dit succes? Vrije keuze van bedrijven, overheden en particulieren om aan te sluiten, een goede samenwerking met de lokale overheid, waarbij het warmtebedrijf dat verantwoordelijkheid neemt voor alle risico’s die samenhangen met een dergelijk project.

Aanjagen en obstakels wegnemen

De huidige energiecrisis en tussentijdse rapportages over het behalen van de klimaatdoelstellingen maken duidelijk dat we nog meer moeten versnellen in de aanleg van warmtenetten. Er zijn nog zoveel gemeenten zonder warmtenet. Zoveel lokale situaties die om verschillende oplossingen vragen. Een enorme opdracht voor de overheid om de ontwikkeling van die nieuwe warmtenetten aan te jagen: 20.000 woningen per maand zouden aardgasvrij gemaakt moeten worden om op tijd klaar te zijn. De urgentie wordt gevoeld, want warmtenetten kunnen hier een belangrijke rol in spelen. Wat is er dan nodig om de warmtetransitie te versnellen? Samenwerking. In plaats van partijen met kennis en ervaring uit te sluiten. Uit ervaring weten we: elke gemeente en elke situatie is anders en vraagt maatwerk.

Energie voor Elkaar heeft ervaring op het gebied van het overwinnen van obstakels die de werkwijze vertragen. De overheid kan een belangrijk rol spelen door die obstakels weg te nemen en in te zetten op het stellen van kaders en voorwaarden om op die manier de publieke belangen te behartigen. Met name het publieke belang van toegang tot een duurzame warmtevoorziening tegen een betaalbare prijs. Dat zou de transitie aanzienlijk versnellen!

Een systeemwijziging door warmtenetten verplicht in overheidshanden te leggen daarentegen, veroorzaakt extra en nieuwe obstakels. Er ontstaan meerdere schijven, langere lijnen, het wordt een volledig nieuwe rol van de lokale overheid met een nieuw beleidskader dat daarvoor ontwikkeld moet worden, en dat in elke gemeente. Zie dan nog maar eens een haalbare en betaalbare en bovenal een snellere warmtetransitie voor de burger te realiseren.

Volle vaart vooruit

Wat Energie voor Elkaar betreft is er geen tijd te verliezen en moet de warmtetransitie worden versneld. Daar zetten we ons dagelijks voor in en dat zullen we ook blijven doen. We blijven warmtebronnen ontwikkelen, klanten “warm maken” voor duurzame warmte en investeerders interesseren om de verbinding via een slim groen warmtenet te maken. We blijven in gesprek met lokale en provinciale overheden over onze activiteiten en werken samen waar het kan in samenwerkingsvormen die zijn toegespitst op de lokale situatie. Soms ontwikkelen we als organisatie een warmtenet volledig privaat, maar soms doen we dat ook in een vorm waarbij de overheid participeert en natuurlijk kunnen we ook de uitvoering verzorgen als een publieke organisatie een warmtenet ontwikkelt. Maar hoe dan ook: het is altijd samen. We zijn ervan overtuigd dat de klimaatopdracht alleen kan lukken als we elkaar zoeken, vinden en elkaar versterken. Dan kunnen we met volle vaart vooruit! Alleen samen krijgen we de klimaatcrisis onder controle.

Bronnen:

Rapport Effecten van publiek eigendomsverplichting op de realisatiekracht voor collectieve warmtesystemen (PWC).

Rapport Berenschot met benchmark van 6 verschillende warmtenetten

Nieuws Eneco, n.a.v. brief minister

Nieuws Ennatuurlijk n.a.v. brief minister

Reactie Energie Nederland op brief minister verplicht publiek eigendom warmtenetten

Reactie van PPGM (investeerder in warmtenetwerken) op brief minister